Apotheken en het Landelijk Schakelpunt

Voor het verwerken van persoonsgegevens is toestemming vereist van degene waarop die gegevens betrekking hebben (de ‘betrokkene’). Dit is geregeld in de Wbp/AVG. In aanvulling daarop stelt de WGBO nadere eisen aan het verwerken van medische gegevens, waaronder het delen (uitwisselen) van die gegevens met anderen.

Wanneer medische gegevens gedeeld worden (met andere zorgaanbieders) via een elektronisch uitwisselingssysteem, dan is daarvoor separaat toestemming van de patiënt vereist. Het Landelijk Schakelpunt is een elektronisch uitwisselingssysteem.

Deze eis is per 1 juli 2017 verankerd in de “Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg” (Wabvz). Daarin is expliciet opgenomen dat de zorgaanbieder de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt moet verkrijgen voor het uitwisselen van gegevens via een elektronisch uitwisselingssysteem. Tevens is daarin vastgelegd dat de patiënt daarbij informatie worden verstrekt over zijn rechten bij elektronische gegevensuitwisseling, de wijze waarop hij zijn rechten kan uitoefenen en over de werking van het elektronisch uitwisselingssysteem.

VZVZ heeft voor het verkrijgen van de toestemming voor uitwisseling van gegevens van het LSP foldermateriaal en toestemmingsformulieren beschikbaar (https://www.vzvz.nl/zoeken/voorlichtingsmateriaal)

Een patiënt kan bij iedere apotheek voorgeschreven medicatie ophalen. Daardoor kan hij bij meerdere apotheken een dossier hebben. Het is alleen mogelijk om via het Landelijk Schakelpunt een zo compleet mogelijk medicatie-overzicht van patiënten te verkrijgen, als de patiënt bij iedere apotheek waar hij komt toestemming geeft om zijn medicatiegegevens te delen. Daarom is het belangrijk dat u iedereen die aan de balie komt om toestemming vraagt, ook passanten.

Als de apotheek wordt overgenomen door een andere apotheker, neemt die over het algemeen ook de medicatiedossiers van de patiënten over. In die dossiers is de toestemming van de patiënten vastgelegd. Bovendien wijzigen de gegevens, die met toestemming van de patiënt al werden gedeeld via het Landelijk Schakelpunt, niet door de overname.

Daarom mag worden verondersteld dat de toestemmingen bij een overname meeverhuizen naar de rechtsopvolger. Maar dit mag geen onwenselijke of onredelijke gevolgen hebben voor de betrokken patiënten. Daarom moeten zij vooraf geïnformeerd worden over de overname en bezwaar kunnen maken tegen de continuering van hun eerder gegeven toestemming. Voor meer informatie kunnen apothekers contact opnemen met de KNMP.
 

Nee, hoewel het netwerk landelijk is uitgerold, functioneert het Landelijk Schakelpunt regionaal. Binnen het landelijk uitgerolde netwerk zijn regionale schotten geplaatst, zodat zorgverleners alleen binnen hun regio gegevens kunnen uitwisselen. Dit zijn in totaal 44 regio's. Zorgverleners die op de grens van meerdere regio's zijn gevestigd, kunnen een verzoek indienen om bij meerdere regio's te worden ingedeeld. Ziekenhuizen vormen een uitzondering. Zij kunnen met het oog op patiëntveiligheid gegevens opvragen bij zorgverleners in meerdere regio's, omdat zij regelmatig zorg bieden aan patiënten uit andere regio's.
 

Deelname aan gegevensuitwisseling via het Landelijk Schakelpunt is vrijwillig. Zowel voor zorgverleners als voor patiënten. Als een patiënt geen toestemming geeft, dan verandert er voor hem niks. Zijn medische gegevens zijn dan nog steeds niet beschikbaar voor andere zorgverleners via het Landelijk Schakelpunt. De zorgverlener kan de patiënt wel wijzen op de gevolgen die deze beslissing kan hebben. Maar de zorgverlener mag op basis van de beslissing van de patiënt geen zorg weigeren. Als de patiënt expliciet 'NEE' zegt of invult op het toestemmingsformulier als antwoord op de toestemmingsvraag, dan legt de zorgverlener dat samen met de datum vast in het informatiesysteem en/of hij voegt deze verklaring toe aan het dossier.
 

De patiënt heeft het recht om bepaalde gegevens af te schermen voor uitwisseling via het Landelijk Schakelpunt. Die gegevens zijn dan niet beschikbaar voor inzage door andere zorgverleners. Het afschermen van gegevens kan wel risico's met zich meebrengen. Andere zorgverleners kunnen de afgeschermde gegevens namelijk niet zien, ook niet in noodsituaties. Ook is niet zichtbaar voor de zorgverlener dat er gegevens zijn afgeschermd. U kunt uw patiënt informeren over deze risico's. Bespreek dit goed.